The Sermo in die Trinitatis (1462) by Rodrigo Sánchez de Arévalo: A Precedent to His Treatise on the Trinity?

Critical Edition and Spanish Translation

Keywords: Humanism, Theology, Trinity, Textual criticism

Abstract

This paper presents the first critical edition and Spanish translation of the Sermo in die Trinitatis by the Spanish bishop Rodrigo Sánchez de Arévalo, delivered in Rome before Pope Pius II in 1462. In this work, the Castilian prelate argues, in line with Catholic doctrine, that the mystery of the Trinity can only be comprehended through faith. Moreover, it is suggested that, given the thematic similarity, this work may have been the seed for a more extensive treatise on the same subject entitled An mysterium sancte Trinitatis probari possit naturali aut humana ratione, written in opposition to the views of Ramon Llull, who held that the Trinity could indeed be grasped through reason when faith was insufficient.

Downloads

References

Agustín de Hipona (1990). Contra Maximinum haereticum Arianorum episcopum libri II. Ed. Anoz, J., en: San Agustín, Escritos antiarrianos y otros herejes. Biblioteca de Autores Cristianos.

Agustín de Hipona (1990). Contra sermonem Arianorum. Ed. Anoz, J., en: San Agustín, Escritos antiarrianos y otros herejes. Biblioteca de Autores Cristianos.

Agustín de Hipona (2006). De trinitate. Ed. Arias, L., en: San Agustín. Escritos apologéticos, 2. Biblioteca de Autores Cristianos.

Agustín de Hipona (2009). De magistro. Ed. Capánaga, V., en: San Agustín. Obras filosóficas, 2. Biblioteca de Autores Cristianos.

Agustín de Hipona (2009). In Euangelium Iohannis. Ed. Anoz, J. en San Agustín. Tratados sobre el Evangelio de san Juan. Biblioteca de Autores Cristianos.

Agustín de Hipona (2014). Sermones, 1. Ed. De Luis, P. y Anoz, J. Biblioteca de Autores Cristianos.

Augustinus Hiponensis (1969). Confesionum libri XIII. Ed. Skutella, M. Teubner.

Albertus Magnus (1651). Summa de creaturis diuisa in duas partes. 2ª de homine. Ed. Jammy, P.

Ambrosius Mediolanensis (1845). De interpellatione Iob et Dauid. Ed. Migne, J.-P. (PL 14).

Anselmus Cantuarensis (1946). Proslogion. Ed. Schmitt, F. S., en: Sancti Anselmi Cantuarensis Archiepiscopi Opera Omnia. Volumen Primum. Apud Thomam Nelson et Filios.

Cicero (1915). Rhetorici libri duo qui uocantur de inuentione. Ed. Stroebel. E. Teubner.

Digesta Iustiniani Augusti (1870). Ed. Mommsen, Th. Apud Weidmannos.

Guillelmus Autissiodorensis (1986). Summa aurea. Liber tercius. Tomus I. Ed. Ribaillier, J. Éditions du Centre National de la Recherche Scientifique - Editiones Collegii S. Bonaventurae ad Claras Aquas.

Hugo de Sancto Victore (2008). De sacramentis Christianae fidei. Ed. Berndt, R. Aschendorff.

Isidoro de Sevilla (2004). Etimologías. Ed. Oroz Reta, J. y Marcos Casquero, M. A. Biblioteca de Autores Cristianos.

Rodrigo Sánchez de Arévalo (1930). De educatione puerorum. Ed. Keniston, H. En: Idem. “A Fifteenth-Century Treatise on Education by Bishop Rodericus Zamorensi”, Bulletin Hispanique 32, 193-217.

Rodrigo Sánchez de Arévalo (1996). De questionibus ortolanis. Ed. Morrás, M. En: Idem. “Una cuestión disputada: viejas y nuevas formas en siglo XV. A propósito de un opúsculo inédito de Rodrigo Sánchez de Arévalo y Alfonso de Cartagena”, Atalaya. Revue française d’estudes medievales Hispaniques 7, 63-102.

Rodrigo Sánchez de Arévalo (2000). Breuis tractatus de arte, disciplina et modo alendi et erudiendi filios, pueros et iuuenes. Ed. Ruiz Vila, J. M. y Calvo Fernández, V. En: Idem. “El primer tratado de pedagogía del Humanismo español. Introducción, edición crítica y traducción del Breuis tractatus de arte, disciplina et modo alendi et erudiendi filios, pueros et iuuenes (ca. 1453) de Rodrigo Sánchez de Arévalo”, Hesperia. Anuario de Filología Hispánica 3, 35-81.

Rodrigo Sánchez de Arévalo (2010). An mysterium sancte trinitatis probari possit naturali aut humana ratione. Ed. López Fonseca, A. y Ruiz Vila, J. M. En: Idem. “Un tratado inédito de teología de Rodrigo Sánchez de Arévalo contra los planteamientos de Ramón Llull: An mysterium sancte trinitatis probari possit naturali aut humana ratione. Edición crítica y traducción”, Helmantica 185, 45-96.

Rodrigo Sánchez de Arévalo (2012). Espejo de la vida humana. Ed. Ruiz Vila, J. M. Escolar y Mayo Editor.

Rodrigo Sánchez de Arévalo (2013). Discursos al servicio de la corona y el papado. Ed. López Fonseca, A. y Ruiz Vila, J. M. Escolar y Mayo Editor.

Roger Bacon (1897). Opus Maius. Ed. Bridges, J. H. En: Idem. The Opus Majus of Roger Bacon. Clarendon Press.

Sancti Thomae de Aquino (1968). De rationibus fidei: de forma absolutionis. (Opera Omnia 40B-C). Ed. Leonina.

Sancti Thomae de Aquino (1970). Quaetiones disputatae de ueritate. (Opera Omnia 22). Ed. Leonina.

Sancti Thomae de Aquino (1888-1905). Summa Theologia. (Opera Omnia 4-12). Ed. Leonina.

Arquero Caballero, G. F. (2019). “La bibliografía de Rodrigo Sánchez de Arévalo de acuerdo con su trayectoria vital”, Cuadernos Medievales 29, 31-49.

Kristeller, P. O. (1989). Iter Italicum. Accedunt alia itinera: Great Britain to Spain. Vol. IV. Warburg Institute Brill.

Lilao Franca, Ó. y Catrillo González, C. (1997-2002). Catálogo de manuscritos de la Biblioteca Universitaria de Salamanca. Universidad de Salamanca.

Pardo, Pastor, J. (2004). “Nisi credideritis, non intelligetis (Is. 7, 9) en la interpretación de Ramón Llull”, Patristica et Mediaevalia 25, 77-88.

Ruiz Vila, J. M. (2022). “Sánchez de Arévalo, Rodrigo”. En: Cuesta Torre, M.-L. (coord.). Diccionario de autores literarios de Castilla y León. (Base de datos en línea): Universidad de León. DOI: https://doi.org/10.18002/dalcyl/v0i43

Toni, T. (1935). Don Rodrigo Sánchez de Arévalo (1404-1470). Su personalidad y actividades. El tratado De pace et bello. Madrid: Anuario de Historia del Derecho Español.

Trame, R. H. (1958). Rodrigo Sánchez de Arévalo 1404-1470. Spanish Diplomat and Champion of the Papacy. A dissertation. Catholic University Press.

Solà Simon, T. (2003). “Nisi credideritis non intelligetis: lectura d’Is. VII, 9 per Ramon Llull”, Arxiu de textos catalans antics 22, 579-595.

Published
2025-03-24
How to Cite
Ruiz Vila, J. M. (2025). The Sermo in die Trinitatis (1462) by Rodrigo Sánchez de Arévalo: A Precedent to His Treatise on the Trinity? . Patristica Et Mediævalia, 46(1), 73-95. https://doi.org/10.34096/petm.v46.n1.15618
Section
Critical editions